Xin chào bạn đọc của bản tin Sống Chậm, tuần vừa rồi của bạn thế nào?

Hôm nay, chúng mình sẽ nói một chút về Trinh Tiết dưới góc nhìn của khoa học não bộ, và trả lời câu hỏi:

“Tại sao bạn không thể thoát ra được cảm giác mắc kẹt về tư duy và cảm xúc, ngay cả khi lý trí biết rõ rằng màng trinh không tồn tại, và trinh tiết chỉ là một quan niệm lỗi thời?”

Trong buổi “Uống trà cùng Hà” thứ 7 tuần trước, chúng mình đã cùng nhau đào sâu tìm hiểu “Sự tích Màng Trinh”, quay ngược dòng thời gian trở về thời săn bắt hái lượm, từ những năm tháng sơ khai nhất của con người, tới những giai đoạn phát triển nông nghiệp, sự hình thành  tôn giáo tín ngưỡng, cho tới thời kỳ chiến tranh và phân công lao động… 

Tất cả cộng hưởng lại, tạo ra một nền văn hóa phụ hệ bén rễ hàng nghìn năm, ảnh hưởng tới cách chúng ta suy nghĩ và cảm nhận về màng trinh, trinh tiết, mà cụ thể hơn cả là cảm giác về SỰ TOÀN VẸN mà chúng mình đã nhắc tới trong bản tin tuần trước. 

Vấn đề là, ngay cả khi đã ở thời hiện đại, ngay cả khi lý trí đã hiểu rất rõ rằng màng trinh và trinh tiết là những định kiến cần loại bỏ, thì bạn vẫn bị mắc kẹt với những nỗi sợ vô hình xung quanh việc “trao cơ thể này” cho một ai đó.

Cảm giác “mắc kẹt” này đến từ 2 lý do chính:

• Sự đơn độc

• Thiếu niềm tin vào bản thân

Không phải bạn không hiểu về màng trinh và trinh tiết, mà bởi bạn mệt mỏi và sợ hãi. 

Mệt mỏi khi phải một mình chống đối lại những tư tưởng cổ hủ của những người xung quanh mình, đặc biệt là gia đình. 

Sợ hãi vì bạn không tin rằng bản thân có thể thoát ra được vòng tròn gia đình bạn bè làng xóm đầy bức bách đó để dám sống một cuộc đời tự do hơn. 

Nhưng bạn biết không? Tất cả những sự mệt mỏi và sợ hãi đó không phải vì bạn yếu đuối đâu, mà bởi não bộ của bạn được lập trình để bảo vệ bạn khỏi việc bị từ chối.

TẠI SAO BẠN SỢ ĐƠN ĐỘC?

1, Hệ thống limbic (não cảm xúc) ưu tiên kết nối hơn là tự do:

Não bộ con người, đặc biệt là vùng amygdala và insula, được lập trình để phản ứng mạnh với nguy cơ bị từ chối – bị cô lập – bị xấu hổ.

Khi bạn nghĩ đến việc “sống khác”, “nói thẳng”, hoặc “không thỏa hiệp nữa”, vùng não này sẽ kích hoạt cảm giác nguy hiểm tương tự như bị đe dọa thể chất. Hãy tưởng tượng ở thời săn bắt hái lượm, con người nếu sống đơn lẻ sẽ gặp nhiều hiểm nguy hơn, nên cần phải đi săn theo nhóm, cần hình thành văn hóa bộ lạc để bảo vệ lẫn nhau.

Hiểu đơn giản: não bạn coi sự cô lập xã hội là một mối đe dọa sinh tồn thực thụ.

2, Vùng vỏ não trước trán (prefrontal cortex) bị “tranh chấp” giữa logic và an toàn

Bạn hiểu logic: “màng trinh không quyết định giá trị tôi”. Nhưng khi bạn định hành động theo niềm tin mới, não lại ưu tiên cảm giác an toàn (Tôi làm điều này liệu có được chấp nhận hay không?).

Điều đó có nghĩa là: Tư duy lý trí sẽ khó có thể thắng được cảm giác, cảm xúc nếu không có các trải nghiệm mới để củng cố.

3, Thiếu kết nối xã hội = giảm dopamine = giảm động lực cá nhân

Khi bạn thiếu cộng đồng đồng cảm, não bộ sẽ giảm tiết dopamine – chất dẫn truyền giúp ta cảm thấy có động lực, có hy vọng, và sẵn sàng hành động. Vì vậy, bạn có thể biết điều gì là đúng đắn, điều gì là nên làm, nhưng vẫn thấy trống rỗng, bị mệt, không có sức thay đổi.

Sự thiếu kết nối xã hội không chỉ là cô đơn về mặt xã hội, mà còn là tình trạng não thiếu dưỡng chất cảm xúc. Kết nối xã hội ở đây có thể hiểu đơn giản là vòng tròn gia đình, bạn bè, làng xóm, môi trường nơi bạn đã và đang sống, môi trường tồn tại nhiều định kiến, mang lại cảm giác “mắc kẹt” cho bạn. 

TẠI SAO BẠN KHÔNG TIN VÀO CHÍNH MÌNH DÙ ĐÃ HIỂU VẤN ĐỀ?

1, Vì não bạn sao lưu ký ức đau thương mạnh hơn ký ức lý trí:

Mỗi lần bạn bị phán xét (vì ăn mặc hở, vì từng quan hệ…), dù chỉ là bằng một cử chỉ, ánh mặt dò xét, chứ chưa cần phải có những lời nói làm tổn thương, thì những ký ức đó đều khắc sâu vào hệ thống thần kinh cảm xúc (amygdala).

Những trải nghiệm lý trí (“mình biết trinh tiết không nói lên giá trị”) không có đủ sức mạnh để đẩy lùi cảm xúc gắn với ký ức đau thương (bị phán xét).

2, Vì não bạn đang hoạt động trong “chế độ sinh tồn thần kinh” (survival mode)

Mỗi lần bạn nghĩ đến việc “bị phát hiện không còn trinh”,  cơ thể bạn sẽ chuyển sang trạng thái căng thẳng mãn tính (chronic stress): Tim đập nhanh, lo lắng, trì hoãn hành động, dễ kiệt sức. 

Cơ thể bạn lúc này sẽ ưu tiên “tránh nguy cơ” hơn là “sống đúng với bản thân”.

Nói tóm lại, bạn không thiếu ý chí, bạn chỉ đang ở trạng thái thần kinh không cho phép cảm giác tự do được giãn nở ra mà thôi. 

VẬY TÔI PHẢI LÀM GÌ BÂY GIỜ?

Sẽ thật khó để bạn ép não bộ phải phản ứng khác đi, nhưng không có nghĩa rằng bạn không thể. 

Điều não bạn cần không phải là sự ép buộc bản thân phải phục tùng những khái niệm trong xã hội hiện đại. Điều bạn thực sự cần là một tín hiệu mới: rằng bạn không còn đơn độc khi sống thật.

Sự chữa lành bắt đầu không phải bằng những lời hô hò khẩu hiệu “mạnh mẽ lên, cởi mở lên, thời đại nào rồi!”, mà bằng những kết nối an toàn, sự thấu cảm, và những trải nghiệm nhỏ khiến cơ thể tin rằng: mình vẫn được chấp nhận, ngay cả khi mình không “hoàn hảo”.

Đó là khi bạn sẽ cần tới framework 3S: Safe - Small - Survive như mình đã chia sẻ trong buổi trà chiều về “Sự tích màng trinh” cuối tuần trước:

• SAFE: Đổi môi trường cảm xúc – chứ không ép hành vi

Bộ não không học điều mới từ logic, mà học từ trải nghiệm cảm xúc mới có tính an toàn. 

• Đừng bắt ép mình phải “mạnh mẽ, dám nói thẳng”

• Hãy hỏi: “Làm sao để mình cảm thấy an toàn hơn một chút khi bắt đầu sống đúng?”

Trò chuyện với 1 người hiểu bạn, không phán xét → giúp hệ thần kinh chuyển từ đóng băng sang kết nối.

Bạn cũng có thể tìm đọc hoặc nghe câu chuyện của người đã dám sống thật và có được kết quả tốt theo cách bạn mong muốn mình cũng có được, tìm tới một cộng đồng “like-minded people” khiến bạn cảm thấy an toàn để chia sẻ (như là cộng đồng SHE TALKS và Group “Xứ sở thần tiên”) → não đồng cảm qua mirror neurons, tạo cảm giác “mình không cô đơn”.

• SMALL: Tạo trải nghiệm nhỏ giúp chứng minh điều ngược lại với nỗi sợ

  
  

Bạn không cần phải vùng thoát ra khỏi vòng tròn gia đình, xã hội của mình hiện tại. Bạn chỉ cần bắt đầu từ những hành động rất nhỏ như: chia sẻ những kiến thức bạn được học tới vòng tròn an toàn ở trên, viết ra suy nghĩ, liên tục nhắc nhở bản thân về những điều thực sự quan trọng…

Những hành động nhỏ này sẽ dần chứng minh cho não thấy: điều bạn sợ không thật đến thế. Và giúp bạn có những tín hiệu tích cực ở bước tiếp theo…

• SURVIVAL: Ghi nhận sự “sống sót”

Khi chia sẻ những hành động rất nhỏ nhưng có ý nghĩa với bạn, tới một cộng đồng an toàn (như 1 người bạn thân, một nhóm người bạn tin tưởng), bạn sẽ nhận lại được những sự thấu cảm, sự đồng tình, những phản hồi tích cực… 

Tất cả những điều này sẽ truyền tải tín hiệu đến cho não bộ của bạn, rằng bạn đã “sống sót” rồi, rằng bạn luôn có nơi để thuộc về, ngay cả khi bạn khác biệt với môi trường bạn đang sống. 

Hãy nhớ: 

Một mình bạn không thể chuyển hóa cảm giác mắc kẹt. Nhưng chỉ cần có 1 người chứng minh rằng bạn đúng và vẫn được yêu thương khi sống thật, là đủ để hệ thần kinh bắt đầu tin vào một thế giới an toàn hơn.

Vòng tròn 3S này nên được bắt đầu từ những điều gần gũi với bạn nhất, những thứ nhỏ bé bạn chỉ cần đưa tay ra là có thể với tới được, không cần phải gồng mình lên. Ngay sau khi 1 vòng tròn 3S được hoàn thiện, não bộ sẽ được củng cố thêm tín hiệu, để bạn có thể tiếp tục chạm đến những vòng tròn lớn hơn, lớn hơn nữa. Giống như một hình trôn ốc vậy.

Mỗi một hành động nhỏ, tích lũy dần theo thời gian, sẽ khiến vòng tròn an toàn của bạn ngày một lớn dần lên, được nới rộng ra. Cho đến một ngày, khi nhìn lại, bạn chắc chắn sẽ bất ngờ vì cả một hành trình dài mình đã đi được!

_______

Lời kết:

Nếu bạn đang cảm thấy mắc kẹt, hãy nhớ: bạn không cần hành động lớn. Bạn chỉ cần 1 trải nghiệm nhỏ chứng minh rằng bạn sống thật – và vẫn ổn.

Đừng bắt mình phải vượt qua cả xã hội phụ hệ. Hãy bắt đầu bằng cách không lặp lại những điều xã hội từng dạy bạn sai về chính mình.

Yêu thương,

Hà Phạm.

_______

P/S: Bản tin hàng tuần này đã, đang và sẽ luôn được gửi tới bạn hoàn toàn miễn phí. Nếu bạn không có nhu cầu học tập, nhưng vẫn muốn giúp bản tin duy trì bền vững, hãy cân nhắc ủng hộ một phần chi phí vận hành, hoặc chia sẻ bản tin Sống Chậm này tới bạn bè nhé! Toàn bộ sự ủng hộ sẽ được chuyển vào việc vận hành và cải tiến SHE TALKS, giúp mang lại nhiều giá trị hơn nữa cho chính các bạn. Mình thực sự biết ơn sự cổ vũ và động viên của bạn

_______

TUẦN VỪA RỒI CÓ GÌ?

Video “1 phút học SexEd” thứ 5 hằng tuần sẽ tiếp tục được duy trì. Video chủ đề của tuần này là “Con quái vật hành hạ bạn mỗi dịp hành kinh”. 

Bạn sẽ hiểu hơn về kỳ dâu của con gái, qua kiến thức về hormone và các chất dẫn truyền thần kinh trong cơ thể. Bạn cũng sẽ bất ngờ khi biết rằng 1 người bị đau bụng kinh có thể cảm thấy tồi tệ như… đi đẻ đó!

_______

GỢI Ý TRONG TUẦN:

Đây sẽ là chuyên mục mới trong bản tin Sống Chậm ^ ^! 

Mình sẽ chia sẻ tới các bạn những điều hay ho mình được học, được dùng, được trải nghiệm, được chia sẻ trong một tuần vừa qua. Đó có thể là 1 cuốn sách nào đó, 1 chiếc video phát triển bản thân, hay một sản phẩm mà mình đang sử dụng và thấy hữu ích. Đó cũng có thể là việc trả lời 1 câu hỏi nào đó mà các bạn gửi về cho mình.

Gợi ý của tuần này là cách thực hành Self-reflection những nhận thức về Màng trinh - Trinh tiết - Tính toàn vẹn mà bạn thẩm thấu được qua những lời khuyên “giữ mình” từ cha mẹ.

_______

Đây là bài tập thực hành trên Group “Xứ sở thần tiên" sau buổi trà chiều cùng Hà về “Sự tích màng trinh” cuối tuần trước.

Mục đích của câu hỏi gợi mở này là để mọi người cảm nhận sâu hơn nữa những xúc cảm bên trong mình, không phải để trách cứ bố mẹ hay quá khứ, mà để ôm ấp chính mình, để hướng tới tương lai, hiểu rằng mình có quyền được lựa chọn làm khác đi, mình có thể và sẽ làm được thôi. Từ đó, giúp các bạn tiếp tục suy nghĩ xem mình có thể làm gì khác đi để đời con mình không còn bị loay hoay như mình đã từng nữa ^ ^!

Bản tin tuần này đến đây là hết rồi, hy vọng các bạn thích format mới này, và tiếp tục ủng hộ SHE TALKS trong tương lai nha ^ ^!

-----

Bạn thích bản tin Sống Chậm hàng tuần này? Hãy tiếp tục kết nối với Hà và SHE TALKS thông qua các kênh sau:

📬 Giới thiệu sản phẩm/dịch vụ trên bản tin → Liên hệ đặt quảng cáo: contact@shetalks.info

💌 Ủng hộ dự án Bản tin miễn phí này → Tặng Hà và team SHE TALKS “một tách cà phê”☕

🎁 Khóa học miễn phí: “Lần đầu không lo âu” → Đăng ký khóa học miễn phí 7 ngày qua email.